W ostatnim czasie rolnicy przykładają wyjątkową wagę do ekologii i nowoczesnych rozwiązań przyjaznych nie tylko ich portfelom, ale i środowisku. Nie jest w końcu tajemnicą, że zaawansowane technologie w praktyce pozwalają zaoszczędzić zarówno na czasie, jak i kosztach upraw. Często jest to zresztą kluczowy warunek pozwalający na uzyskanie dofinansowania. Warto jednak pamiętać o tym, że pracę w gospodarstwie reguluje nie tylko natura. Również prawo przewiduje określone przepisy dla prowadzenia tego typu działalności. Można się z nimi zapoznać w Ustawie o ochronie prawnej odmian roślin.
Wysiew nasion jest koordynowany przez odpowiednie zapisy w prawie, ale prawda jest taka, że większość rolników albo o nich nie wie, albo je ignoruje. Ostatecznie spory procent gospodarzy wykorzystuje do siewu materiał nieznanych odmian oraz z niewiadomego źródła. A to jest niezgodne z prawem. To co powinien wiedzieć każdy rolnik szczegółowo objaśnia Ustawa o ochronie prawnej odmian roślin z dnia 26 czerwca 2003 roku. Warto przeczytać ją chociaż raz lub dowiedzieć się jej ogólnej treści z dalszej części tekstu.
Podstawowe terminy
Wszyscy posiadacze gruntów rolnych mają obowiązek znać nazwę odmiany, którą się wysiewa lub sadzi. Rolnik, który chce uprawiać odmiany objęte ochroną wyłącznego prawa, może wysiewać je tylko z kwalifikowanego materiału siewnego, kupionego u sprzedawcy, który dysponuje odpowiednią licencją, lub z własnego zbioru, po uiszczeniu opłaty do hodowcy. Bardzo często wiele pojęć dotyczących prawa odmian roślin bywa, celowo lub niechcący, mylnie interpretowane lub używane zamiennie z innymi, podobnie brzmiącymi nazwami. Ustawa szczegółowo wyjaśnia te terminy. W ten sposób np. hodowcą określa się osobę, która wyhodowała albo odkryła nową odmianę rośliny, albo kogoś, kto zleca jej wyhodowanie i posiada stosowną ku temu dokumentację. Bardzo często myli się również pojęcie odmiany z gatunkiem. Jak podaje ustawa, ta pierwsza to zbiorowość roślin w obrębie botanicznej jednostki systematycznej najniższego znanego stopnia. Należy pamiętać, że odmianę charakteryzują trzy cechy: musi być określona na podstawie właściwości wynikających z genotypu, wyróżniać się od każdej innej zbiorowości roślin i pozostać niezmieniona po rozmnożeniu.
Materiał siewny
Jeżeli dana odmiana rośliny podlega ochronie, osoby trzecie muszą uzyskać specjalne upoważnienia (licencję) od hodowcy posiadającego wyłączne prawo, m.in. do wytwarzania, rozmnażania, przygotowania do rozmnażania, oferowania do sprzedaży i sprzedawania materiału siewnego tej odmiany. Materiał siewny odmiany chronionej należy nabywać bezpośrednio od hodowcy lub od sprzedawców, posiadających taką licencję.
Możliwość kontroli
Należy wiedzieć, że podmioty takie jak Agencja Nasienna lub sam hodowca mają prawo zwrócić do rolnika z pytaniem, czy i w jakim czasie korzystał z odstępstwa rolnego. Według ustawy gospodarz, którego grunty obejmują co najmniej 10 hektarów, ma obowiązek udzielić na nie odpowiedzi.
– Wiadomo, że każdy gospodarz stawia dzisiaj na oszczędności i często zdarza się, że są one ponoszone kosztem legalnego nabywania zboża. Rolnicy używają ziaren nabytych na targu czy od sąsiada, nawet nie zadając sobie trudu pytaniem o nazwę odmiany. Powyższy tekst to naturalnie tylko krótki, ogólny zarys tego, co znajduje się w ustawie. Niemniej jednak niedostosowanie się do każdego z tych zapisów to karane przestępstwo rolne. Już choćby z tego względu prowadzący gospodarstwa powinni znać nie tylko swoje prawa, ale i obowiązki, szczegółowo opisane właśnie w tym dokumencie – podsumowuje ekspert Agencji Nasiennej.
